تبخال لب چیست؟ – کمبود چه ویتامینی باعث تبخال میشود؟

تبخال لب، یک زخم یا تاول است که روی لب و اطراف دهان فرد ظاهر می‌شود. ویروس هرپس سیمپلکس باعث بروز این عارضه و مسری بودن آن است؛ در نتیجه، اگر دچار تبخال لب شده‌اید، از بوسیدن افراد اجتناب کنید. در این مقاله قصد داریم بررسی کنیم که، تبخال لب چیست، کمبود چه ویتامینی باعث تبخال لب می‌شود، روش‌های مراقبتی و پیشگیری از بروز تبخال لب چیست و چگونه درمان میشود؟

تبخال لب چیست؟

تبخال لب یک عفونت ویروسی است که به همراه ویروس هرپس سیمپلکس ایجاد می‌شود. تبخال لب، تاول‌ها یا برجستگی‌‌های قرمز رنگ است كه روی لب‌‌ها یا اطراف دهان بروز می‌كنند که به طور معمول با ایجاد زخم‌های کوچک و دردناک روی لب، دهان و گاهی در برخی نواحی صورت همراه است. تبخال لب مسری است و به طور معمول از طریق تماس مستقیم با فرد مبتلا یا مایعات بدن آلوده منتقل می‌شود. علائم دیگر تبخال لب، خارش، سوزش و تورم است. تبخال لب به طور معمول خودش درمان می‌شود، اما برخی روش‌های درمانی وجود دارد که می‌تواند درمان تبخال لب را تسریع کند.

تفاوت تبخال لب با آفت چیست؟

تبخال لب و آفت هر دو زخم‌های دردناکی‌اند، اما تفاوت‌های مهمی دارند. تبخال لب توسط ویروس هرپس سیمپلکس و معمولا در اطراف لب یا نواحی اطراف دهان ظاهر می‌شود. این ویروس عفونی به راحتی از طریق تماس مستقیم منتقل می‌شود. اما آفت‌ها به علت عوامل غیرویروسی مثل استرس، آسیب به دهان یا تغییرات هورمونی به وجود می‌آیند و بیشتر در داخل دهان مثل لثه، زبان و داخل گونه‌ها بروز می‌کند.

علت تبخال لب چیست؟

تبخال لب در پی ورود ویروس هرپس سیمپلکس در بدن، بر روی پوست به وجود می‌آید. ویروس هرپس سیمپلکس بیشتر به نقاطی از بدن راه پیدا می‌‌کند که مرطوب و مخاطی باشند. نقاطی مثل لب که مرطوب است، بهترین مکان برای رشد این ویروس می‌‌باشد. تبخال‌‌ها روی پوست مانند تاول‌‌های کوچک بهم چسبیده هستند که پس از 2 الی ۳ هفته، درمان می‌‌شوند و هیچ اثری بر روی پوست از آنها باقی نمی‌‌ماند. در واقع اصلی‌‌ترین علت تبخال لب ویروس HSV است که این ویروس می‌تواند از روش‌‌های مختلفی به بدن نفوذ پیدا کند.

مهمترین عامل انتقال این ویروس بوسیدن است. از طریق بوسیدن و یا تماس پوستی، این ویروس به بدن فرد دیگری منتقل می‌‌شود و شاید تا مدت طولانی خود را نشان ندهد. البته خوردن غذا در ظرف مشترک با فردی که مبتلا به تبخال لب است نیز، یکی دیگر از علت تبخال لب می‌‌باشد. این ویروس از طریق وسایلی مانند ریش تراش و یا حوله که به صورت مشترک استفاده می‌شوند، نیز قابل انتقال است. البته برخی عوامل دیگر نیز می‌‌توانند ویروس تبخال را فعال کنند. این عوامل عبارتند از:

• تغییرات هورمونی در دوران قاعدگی یا بارداری
• آفتاب سوختگی
• آلرژی پوستی
• استرس و اضطراب
• تب و بیماری‌‌هایی مانند آنفولانزا یا سرماخوردگی

کمبود چه ویتامینی باعث تبخال میشود؟

در پاسخ به این سوال که کمبود چه ویتامینی باعث تبخال لب می‌شود، باید عنوان گردد که کمبود برخی ویتامین‌‌ها و مواد معدنی ضروری برای بدن با ایجاد تبخال رابطه مستقیم دارند. کمبود ویتامین B در بدن، سبب تضعیف سیستم ایمنی می‌‌گردد و در نتیجه فرصت مناسب را برای پدیدار شدن تبخال لب به وجود می‌‌آورد. ویتامین D نیز نقش اساسی در تقویت سیستم ایمنی بدن و کاهش بیماری‌‌های ویروسی دارد. بنابراین کمبود این ویتامین هم جزو دلایل تبخال لب است.

مطلب پیشنهادی: بهترین روش های برداشتن خال صورت و بدن چیست؟

بهترین پماد برای تبخال لب

برای درمان تبخال لب، بکارگیری پماد مناسب به سرعت به بهبود علائم و کاهش درد کمک می‌کند. در ادامه به معرفی و بررسی بهترین پماد برای تبخال می‌پردازیم:

پماد آسیکلوویر:

پماد آسیکلوویر از پرکاربردترین و موثرترین داروهای ضدویروسی است که برای درمان تبخال لب توصیه می‌شود. این پماد از رشد ویروس هرپس سیمپلکس جلوگیری و علائم تبخال را کاهش می‌دهد. این پماد پنج بار در روز (هر سه تا چهار ساعت یکبار) به مدت چهار روز استفاده شود.

پماد پنسیکلوویر:

پماد پنسیکلوویر، یک پماد ض ویروسی است که به درمان سریع تبخال لب کمک می‌کند. این پماد باید هر ۲ ساعت در طول روز به ناحیه تبخال مالیده شود.

پماد زینوتکس:

پماد زینوتکس به کاهش درد، سوزش و التهاب ناشی از تبخال کمک می‌کند. این پماد در مراحل ابتدایی تبخال موثرتر است و از آن به عنوان بهترین پماد تبخال لب و بینی یاد می‌کنند.

پماد دوکوزانول:

پماد دوکوزانول با مکانیزم خاص خود مانع ورود ویروس تبخال لب می‌شود و از گسترش آن جلوگیری می‌کند.

پماد هرپسیم:

پماد هرپسیم یک کرم با خاصیت ضدباکتریایی و ضدقارچی است که به تسکین علائم تبخال لب روی صورت کمک می‌کند. این پماد را بدون نسخه می‌توانید تهیه و آن را تا پنج بار در روز برای یک هفته استفاده کنید.

نکته مهم:

شروع درمان سریع: بهترین نتیجه زمانی حاصل می‌شود که درمان بلافاصله پس از بروز علائم شروع شود.

علائم تبخال لب چیست؟

علائم و نشانه‌‌هاى بروز تبخال لب، به این صورت است که:

1. در مرحله اول، یک تاول کوچک و دردناک پر از مایع بر روى یک نقطه سرخ و دردناک پوست بروز می‌کند که معمولا روى لب‌‌ها و نواحى داخلى دهان است.
2. سپس درد شدید و احساس مورمور شدن به سراغ بیمار می‌‌آید. این علامت بسیار مهمی در شکل‌گیری تبخال لب می‌باشد. احساس مورمور شدن و درد خفیف، از علائم اولیه تبخال است که می‌‌تواند به عنوان یک زنگ خطر محسوب شود و اگر شخصى در این مرحله متوجه عفونت تبخال شود، با استفاده از اقدامات پیشگیرانه می‌‌تواند از ایجاد تبخال لب جلوگیری کند.
3. پس از تشکیل تاول‌ها، روند بیمارى ادامه می‌‌یابد و تاول‌ها نهایتا می‌ترکند و از آنها خون‌آبه خارج می‌شود. سپس یک زخم قهوه‌‌اى‌ رنگ با ظاهرى ناخوشایند تشکیل می‌‌شود که معمولا ۷ تا ۱۰ روز طول مى‌‌کشد تا برطرف شود.

راه‌های جلوگیری از تبخال لب چیست؟

تبخال لب یک بیماری مسری است که به راحتی می‌‌تواند از طریق بزاق یا تماس مستقیم با فردی که به این بیماری مبتلا است، انتقال پیدا کند. بنابراین برای جلوگیری از تبخال لب، بهتر است از بوسیدن یا تماس صمیمی دهانی با کسی که زخم تبخال دارد، خودداری کنید.

• بهتر است از لوازم شخصی فرد مبتلا به تبخال استفاده نکنید. لوازمی مثل حوله، تیغ، کارد، چنگال و ظروف سبب انتقال این ویروس می‌‌شوند.
• تب بالا یکی دیگر از عوامل ایجاد تبخال است، بنابراین در هنگام بیماری دمای بدن خود را کنترل نمایید.
• خستگی زیاد سیستم ایمنی بدن را ضعیف می‌‌کند و احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می‌‌دهد؛ پس سعی کنید همیشه استراحت کافی داشته باشید.
• استفاده از بالم لب از آفتاب سوختگی لب‌ها و ایجاد تبخال پیشگیری می‌کند. بنابراین در فصل تابستان همیشه از بالم لب، بر روی لب‌‌های خود استفاده نمایید.

مطلب پیشنهادی: علت پوسته پوسته شدن لب چیست؟

عوارض تبخال لب چیست؟

تبخال لب به عنوان یک عارضه خفیف و موقتی شناخته می‌شود؛ اما در برخی موارد می‌تواند عوارضی هم ایجاد کند. مهم‌ترین عوارض تبخال لب عبارت است از:

• در صورتی‌که تبخال لب به موقع درمان نشود، ممکن است ویروس به سایر نواحی پوست یا حتی چشم‌ها منتقل و باعث عفونت‌های جدی‌تری مانند تبخال چشمی شود.
• در صورتی که تبخال لب زخمی شده و فرد آن را لمس نماید یا با دست آلوده با آن برخورد نماید، امکان عفونت باکتریایی ثانویه وجود دارد.
• در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، تبخال لب می‌تواند شدیدتر باشد و باعث بروز مشکلات جدی شود.
• اگر تبخال لب به صورت مکرر عود کند، می‌تواند باعث بروز اسکار یا جای زخم روی پوست شود.

روش های پیشگیری از تبخال لب

 رعایت چند نکته برای درمان تبخال لب مؤثر می‌باشد که مهم‌ترین این نکات به شرح زیر است:

1. مسواک خوب و نو برای شستشوی دندان‌ها انتخاب کنید و بعد از بهبود بیماری، حتما آن را دور بیندازید.
2. از تماس با ترشحات بزاقی یا بوسیدن فردی که تبخال زده است، خودداری کنید تا تبخال لب فرد آلوده به شما سرایت نکند.
3. مسواک خود را در جای خشک نگهداری و هنگام استفاده از آن، از تماس لبه خمیر دندان با مسواک خودداری کنید.
4. ورزش، آرامش اعصاب و دور کردن افکار منفی و همچنین کاهش فشار عصبی و استرس، در درمان و پیشگیری از تبخال، بسیار مؤثرند.
5. بروز تبخال لب، در اغلب افراد نشانه کمبود برخی از ریزمغذی‌ها مانند آهن و گروه ویتامین B است که می‌توان با تأمین آن‌ها از بروز تبخال لب، پیشگیری کرد.
6. از تماس پوستی و یا بوسیدن دیگران در زمان بروز تاول‌ها بپرهیزید؛ زیرا ویروس عامل تبخال لب، از راه ترشح تاول‌ها به سرعت گسترش می‌یابد.
7. وسایل شخصی‌تان را با دیگران به اشتراک نگذارید؛ زیرا ظروف غذاخوری، حوله و سایر وسایل می‌توانند ویروس را در زمان بروز تاول‌ها گسترش دهند.
8. دست‌هایتان را همواره تمیز نگه دارید. وقتی تبخال زده‌اید، دست‌ها را به دقت، قبل از تماس با افراد دیگر بشویید و در هنگام تماس با سایر نقاط بدن دقت کنید.
9. در صورتی که قرار است به مدت طولانی در معرض آفتاب قرار گیرید، بهتر است تا از کرم ضدآفتاب استفاده کنید و به لب ها و صورت خود، کرم ضد آفتاب بزنید تا دچار تبخال لب، نشوید.

روش های درمان تبخال لب 

هیچ دارویی نمی‌‌تواند مانع از بروز ویروس تبخال شود؛ اما پزشکان ممکن است برای جلوگیری از تکثیر ویروس، پمادهای ضد ویروسی مانند آسیکلوویر را تجویز کنند. پزشکان معمولا در اولین دوره بروز علائم در تبخال لب، پماد ضدویروسی تجویز می‌کنند؛ زیرا داروهای ضدویروسی کمک می‌کنند تا ویروس عامل آن، سریع‌تر از بین رود و شدت آن نیز، کاهش پیدا کند. تبخال لب، غالبا به درمان نیازی ندارد؛ اما برای پیشگیری از انتقال آن به افراد دیگر و یا به سایر نقاط بدن، همچنین برای رهایی از علائمی مثل سوزش و خارش لب‌ها و دهان، درد در اطراف دهان و تاول‌هایی که در حال ترکیدن هستند، از کرم‌های مخصوص تبخال استفاده می‌شود تا دوره این بیماری زودتر تمام شده و از گسترش عفونت، جلوگیری شود.

درنظر داشته باشید که در صورت عدم درمان تبخال، امکان سرایت عفونت در دهان و ایجاد التهاب و ورم لثه‌ها وجود دارد. دو نوع پماد، به نامهای آسیکلوویر و زیتونکس در بازار موجود هستند که در بهبود و درمان انواع تبخال‌ها کاملا مؤثر می‌باشند.

برای درمان تبخال لب، چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

تبخال لب معمولا خود به خود درمان می‌شود. اما اگر دچار علائم زیر هستید بهتر است به پزشک مراجعه کنید:

• بروز تبخال‌های مکرر و دردناک
• بروز اگزما
• تبخالی که بعد از 2 هفته خوب نشده است.
• اگر دارای سیستم ایمنی ضعیف هستید.
• اگر به سرطان یا hiv مبتلا هستید.

درمان تبخال لب با روش‌ های خانگی

راه‌های زیادی وجود دارد که می‌‌توانید در خانه برای درمان تبخال لب از آنها استفاده کنید. البته بهتر است قبل از اقدام به استفاده از هر یک از مواردی که در ادامه ذکر شده است، با پزشک مشورت کنید.

• درمان تبخال لب با یخ

با استفاده از کمپرس یخ روی زخم تبخال لب خود می‌‌توانید، درد آن را از بین برده و طول دوره درمان آن را کوتاه‌‌تر نمایید.

• ژل آلوئه‌ورا

ژل گیاه آلوئه‌ورا همانطور که می‌‌تواند برای آفتاب سوختگی مفید باشد، به بهبود زخم تبخال لب هم کمک می‌‌کند. تحقیقات نشان داده است که این ژل به مبارزه با ویروس هرپس سیمپلکس می‌پردازد و در مدت کوتاهی تبخال را درمان می‌‌کند.

• بادرنجبویه

عصاره بادرنجبویه سبب کاهش زخم‌های تبخال روی لب شده و در بهبود آن تاثیر بسزایی می‌‌گذارد.

• روغن درخت چای

روغن درخت چای به سبب خاصیت ضدویروسی قوی، ویروس ایجاد کننده تبخال لب را از بین می‌‌برد و به فرایند درمان تبخال لب سرعت می‌‌بخشد.

• سرکه سیب

به دلیل اینکه سرکه سیب خواص ضدباکتریایی دارد، سبب کاهش عفونت تبخال روی لب شده و در روند بهبود آن کمک بسیاری می‌‌نماید.

• عسل

عسل طبیعی بهترین داروی خانگی برای بهبود بخشیدن زخم‌‌ها از جمله زخم‌‌های عفونی مانند تبخال لب است. استفاده از عسل، پوست ملتهب را تسکین داده و بهبود می‌‌بخشد.

آنچه در مقاله تبخال لب خواندید

در پایان متذکر می گردد که پس از بهبودی تبخال لب، شما از آلوده شدن مجدد به آن مصون نیستید و در صورت عدم رعایت نکات بهداشتی، ممکن است بارها و بارها به این عارضه مبتلا شوید. پس از بهبودی، ویروس عامل تبخال به عمق بدن می‌رود و خود را مخفى می‌کند و پس از سال‌‌ها و یا حتى در مدتی کمتر، احتمال دارد دوباره این ویروس، فعال شده و لب و دهان شما را آلوده کند. به طور خلاصه، شرایطى مانند تب، آنفلوآنزا، سرماخوردگى، فشارهاى روحى و روانى، صدمات به لب و یا جراحى‌هاى روى نواحى دهان و لب، از جمله مواردی هستند که در آلودگی به تبخال لب، نقش مؤثری دارند و آشنایی با روش‌های پیشگیری و شناخت عوامل سرایت تبخال لب، مهم‌‌ترین اصولی هستند که باید در مواجهه با این بیمارى بیاموزید تا از آلودگی به آن و همچنین عوارض آن در امان بمانید.

علت تبخال لب قبل از پریود چیست؟

قبل از پریود، تغییرات هورمونی در بدن می‌تواند سیستم ایمنی را ضعیف کرده و باعث فعال شدن ویروس هرپس سیمپلکس (عامل تبخال) شود. استرس ناشی از تغییرات هورمونی نیز می‌تواند به بروز تبخال کمک کند.

دکتر امیر آذری فر

مدیرعامل کلینیک زیبایی آنیل، پزشک عمومی، فارغ التحصیل دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهران، دارای مدرک دوره زیبایی و کاسمتیک از کمپانی پرومو ایتالیا (از کشور ایتالیا)، دارای گواهینامه جهت انجام پروسیجرهای زیبایی، دارای 15 سال سابقه فعالیت حرفه ای در زمینه زیبایی، دارای مجوز پزشکی در تهران (شماره نظام پزشکی: 114723)، نماینده انحصاری کمپانی پرومو ایتالیا در ایران