اگزما پوستی چیست و چگونه درمان می شود؟

اگزما پوستی که به نام درماتیت شناخته می‌شود، یک بیماری مزمن پوستی است که با خشکی، خارش، قرمزی و التهاب پوست همراه است. این بیماری می‌تواند در هر سنی رخ دهد، اما بیشتر در کودکان شایع است و اغلب قبل از پنج سالگی شروع می‌شود و ممکن است تا سال‌های نوجوانی و بزرگسالی نیز ادامه پیدا کند.

علت دقیق اگزما پوستی هنوز مشخص نیست؛ اما عوامل مختلفی همچون ژنتیک، محیط و استرس در بروز آن نقش دارند. این بیماری، عملکرد سد دفاعی پوست را که عهده‌دار حفظ رطوبت و محافظت از بدن در مقابل عوامل خارجی است را تضعیف می‌کند و درصورت تماس با یک محرک یا آلرژی، علائم آن تشدید می‌شود.

اگرچه اگزما یک بیماری مزمن است، اما با اجتناب از محرک‌ها و روش‌های مختلفی مثل نوردرمانی، استفاده از کرم و پمادهای موضعی و داروهای خوراکی می‌توان علائم آن را کنترل کرد. اگر می‌خواهید، در مورد این عارضه بیشتر بدانید و با علل و عوامل به‌وجود آمدن اگزما پوستی و راه‌های درمان و پیشگیری از آن آشنا شوید، تا پایان این نوشتار از کلینیک زیبایی آنیل با ما همراه باشید.

اگزما پوستی چیست؟

اگزمای پوستی نوعی بیماری‌ التهابی پوست است که با خارش پوست، خشکی و برآمدگی‌های ریز پوستی خود را نشان می‌دهد. این عارضه که به‌عنوان درماتیت آتوپیک نیز شناخته می‌شود، عملکرد طبیعی حفاظتی و دفاعی پوست را مختل می‌کند و در نتیجه رطوبت پوست کاهش پیدا می‌کند و در برابر عوامل خارجی و میکروب‌ها آسیب‌پذیرتر می‌شود.

در صورت ابتلای پوست به اگزما (Eczema)، ترک‌خوردگی و خونریزی پوست اتفاق می‌افتد که در بیشتر مواقع به صورت موقتی هستند و پس از مدتی ازبین می‌روند، اما در برخی مواقع نیز ممکن است بصورت درماتیت مزمن بر روی پوست باقی بمانند که شدیدترین و مزمن‌ترین شکل اگزما پوستی می‌باشد.

انواع اگزما پوستی کدامند؟

اگزما چندین نوع مختلف دارد که هرکدام از انواع این عارضه پوستی، علائم و نشانه‌های خاصی دارند که در ادامه برخی از مهم‌ترین انواع اگزما پوستی را بررسی می‌کنیم.

• اگزما روی دست

اگر لکه‌هایی خشک و ضخیم بر روی دستتان دارید که امکان ترک‌خوردن و خونریزی را دارد، احتمالا دچار عارضه اگزمای دست شده‌اید که محرک‌ها و آلرژن‌های مختلفی می‌توانند باعث تشدید آن شوند.

• اگزما آتوپیک

شایع‌ترین و شاید شدیدترین نوع اگزما، اگزما آتوپیک است که پدید آمدن آن اغلب با دوران کودکی شروع می‌شود و ممکن است با مشکلاتی مانند آسم و تب یونجه نیز همراه باشد. علائم این اگزما شامل خارش شدید، قرمزی و خشکی پوست است.

• درماتیت تماسی پوست

درماتیت تماسی پوست، بر اثر تماس پوست با یک ماده شیمیایی، تحریک‌کننده و یا آلرژن رخ می‌دهد که مهم‌ترین علائم و نشانه‌های بروز آن وجود قرمزی، خارش و در برخی مواقع تاول‌زدن محل تماس پوست با مواد تحریک‌کننده است.

• درماتیت استازیس

این نوع اگزما بیشتر در افراد مسن‌ دیده می‌شود و ارتباط مستقیمی با مشکلات گردش خون افراد در پاها دارد. از مهم‌ترین علائم درماتیت استازیس می‌توان به خارش، قرمزی و تورم در کف پاها اشاره کرد.

• اگزمای دیشیدروتیک

اگزمای دیشیدروتیک (Dyshidrotic)، یکی دیگر از انواع اگزما پوستی است که در صورت ابتلا به آن کف دست‌ها، پاها و انگشتان دچار تاول‌های ریز و خارش‌دار می‌شوند. این بیماری با اسامی دیگری مانند دیسیدروزیس، اگزمای پا و دست، پومفولیک و یا اگزمای تاولی و اگزمای کف پلانتار نیز شناخته می‌شود. اگرچه این اگزما پوستی برای فرد مبتلا آزاردهنده است، اما خطر چندانی ندارد.

• نورودرماتیت

به این نوع اگزما، درماتیت عصبی و یا لیکن سیمپلکس مزمن نیز گفته می‌شود که یکی دیگر از انواع بیماری‌های پوستی خارش‌دار اما کم‌خطراست. خارش پوست در نورودرماتیت می‌تواند در هر قسمتی از بدن باشد، اما اغلب دست‌ها، شانه‌ها، پاها، قوزک پاها، پشت سر، پوست سر و گردن را درگیر می‌کند.

• درماتیت سکه ای

درماتیت سکه‌ای نوعی اگزما پوستی تقریبا ناشناخته است که در سنین مختلفی افراد را درگیر خود می‌کند، اما معمولا شیوع آن در بزرگسالان بیشتر است. هنگام بروز درماتیت سکه‌ای قسمت‌های مختلفی از بدن فرد مبتلا، به شکل سکه‌هایی ملتهب و یا پلاک‌هایی دایره‌ای درمی‌آید که در صورت بی‌توجهی و عدم درمان، امکان دارد التهاب آن به مرور زمان حاد و با خارش شدید و خونریزی همراه شود.

دلایل ابتلا به اگزما پوستی چیست؟

همانطور که در ابتدا ذکر شد، علت دقیق بیماری اگزما هنوز مشخص نیست؛ اما تحقیقات نشان داده‌اند که این بیماری در نتیجه برخی عوامل ژنتیکی و محیطی به‌وجود می‌آید. برخی از مهم‌ترین دلایل ابتلا به اگزما پوستی عبارتند از:

• عوامل ژنتیکی:

افرادی که سابقه خانوادگی اگزما، آلرژی‌ها (مانند تب یونجه) و یا آسم دارند، پیش زمینه بیشتری برای ابتلا به اگزما پوستی دارند.

• عوامل محیطی:

تماس با مواد تحریک‌کننده‌ای مانند صابون‌ها، مواد شیمیایی، پارچه‌های پشمی و حتی برخی مواد غذایی آلرژی‌زا می‌توانند اگزما پوستی را ایجاد و آن را تشدید کنند.

• آب و هوا:

شرایط آب و هوایی خشک یا سرد می‌تواند باعث خشک‌شدن پوست و ایجاد اگزما پوستی و یا تشدید آن شود.

• عفونت‌ها:

عفونت‌های پوستی و برخی بیماری‌های مربوط به سیستم ایمنی بدن می‌توانند باعث التهاب پوست شده و اگزما را تشدید کنند.

• مواد آلرژی‌زا:

پوست برخی افراد ممکن است نسبت به مواد خاصی که باعث واکنش آلرژیک می‌شوند، حساسیت داشته باشند. این مواد می‌توانند شامل برخی غذاها، گرد و خاک، گرده‌ گل‌ها و موی حیوانات خانگی باشند.

نشانه ها و علائم اگزما پوستی

اگزما پوستی دارای علائم و نشانه‌های فراوانی است که از مهم‌ترین نشانه‌های آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• خشکی و خارش پوست
• ظهور لکه‌های قرمز، قهوه‌ای یا خاکستری بر روی پوست
• به‌وجود آمدن ضایعات ریز و برآمده، همراه با ترشحات
• ضخیم‌شدن پوست
• ترک‌خوردگی پوست
• حساسیت و تورم

البته قابل ذکر است که نوع علائم و نشانه‌های اگزما پوستی یا درماتیت با توجه به سن افراد و همچنین شرایط بدنی آن‌ها، متفاوت است.

بهترین روش های درمان اگزما پوستی

برای اگزما پوستی نیز مانند هر عارضه دیگری، روش‌های درمانی مؤثری وجود دارد که از مهمترین درمان‌های اگزما پوستی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• استفاده از کرم‌ها و پمادهای کورتیکواستروئیدی موضعی که جزو داروهای ضدالتهاب برای درمان تورم و خارش در عارضه اگزما پوستی هستند.
• در صورت موثر نبودن کرم‌های موضعی برای درمان التهاب و خارش، پزشک متخصص داروهای خوراکی مانند کورتیکواستروئیدهای سیستمیک یا سرکوب‌کننده‌های ایمنی را تجویز می‌کند.
• زمانیکه درماتیت پوستی همراه با عفونت باکتریایی باشد، پزشک مصرف آنتی‌بیوتیک را تجویز می‌کند.
• استفاده از آنتی‌هیستامین‌ به دلیل خاصیت ضدحساسیت آن‌ می‌تواند شدت خاراندن پوست را بخصوص در شب کاهش دهد.
• مهارکننده‌های موضعی کلسینئورین نیز می‌توانند فعالیت‌های سیستم ایمنی را سرکوب کرده و التهاب پوست را کاهش دهند.
• فتوتراپی که شامل قرار گرفتن پوست مبتلا به اگزما در معرض امواج UVA و UVB می‌باشد نیز می‌تواند اگزما پوستی را درمان کند.

راهکار پیشگیری از اگزما پوستی

برخی اقدامات می‌تواند از بروز اگزما پوستی یا درماتیت جلوگیری کند و کارکردی پیشگیرانه داشته باشند که از مهم‌ترین راهکارهای پیشگیری از اگزما پوستی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• حفظ رطوبت پوست
• استفاده از شوینده‌های ملایم
• توجه به رژیم غذایی
• استحمام با آب گرم
• استفاده از کرم آبرسان
• اجتناب از خارش بیش‌ازحد پوست

بهترین دارو برای اگزما پوستی چیست؟

داروهایی که برای درمان اگزما پوستی توسط پزشکان تجویز می‌شوند، شامل چند دسته از داروها از جمله آنتی بیوتیک‌ها و قرص‌ها هستند. قرص‌های گروه آنتی‌هیستامین‌ که برای درمان اگزما استفاده می‌شوند شامل سیتریزین، لوراتادین، دیفن هیدرامین و نئوتادین می‌باشند.

البته برخی مواقع از قرص‌های کورتن همچون قرص پردنیزولون نیز برای سرکوب سیستم ایمنی به جهت کاهش التهاب و علائم اگزما استفاده می‌شود.

توجه داشته باشید که برای درمان درماتیت نمی‌توان هر زمانی از آنتی ‌بیوتیک‌ استفاده کرد. آنتی ‌بیوتیک‌ها زمانی برای درمان اگزما پوستی مفید هستند که سطح پوست مبتلا به اگزما، در اثر خاراندن دچار خراش شده و از طریق آن، عفونت ایجاد شده باشد. بنابراین بهتر است که برای درمان اگزما پوستی از قرص‌های سیتریزین، فکسوفنادین، لوراتادین و پردنیزولون که از موثرترین داروهای درمانی اگزما پوستی هستند، استفاده کنید.

بهترین پماد برای اگزما

یکی از راه‌حل‌های درمان اگزما پوستی، استفاده از پمادهای استروئیدی است. این پماد‌ها التهاب، خارش و قرمزی پوست را کنترل می‌کنند که از جمله بهترین پمادها برای اگزما می‌توان به پماد بتامتازون، هیدروکورتیزون، کالمین، پروتوپیک و کلوبتازول اشاره کرد.

بهترین کرم برای اگزما پوستی

کرم‌های موضعی که برای درمان اگزما استفاده می‌شوند، معمولا حاوی ترکیبات کورتونی هستند تا بتوانند واکنش‌های سیستم ایمنی بدن به عوامل ایجاد اگزما را کاهش دهند و یا سرکوب کنند. از کرم‌هایی که برای درمان اگزما پوستی استفاده می‌شوند می‌توان به کرم تریامیسینولون و اوسرین اشاره کرد.

قابل ذکر است که برخی کرم‌های موضعی به علت داشتن عوارض جانبی همچون نازک‌شدن پوست، رویش موی زائد در منطقه مورد استفاده و ایجاد جوش، حتما باید توسط پزشک تجویز شوند و نباید خودسرانه و طولانی‌مدت از آن‌ها استفاده شود.

آنچه در مقاله اگزما پوستی خواندید:

اگزما پوستی که به درماتیت آتوپیک نیز شناخته می‌شود، بیماری مزمن و التهابی پوست است که با علائمی مانند خشکی، خارش، قرمزی و تحریک پوست همراه است. این عارضه پوستی، یک بیماری قابل مدیریت است و با مراقبت‌های مناسب و درمان‌ صحیح می‌توان آن را کنترل کرد که درمان‌های رایج آن شامل استفاده از مرطوب‌کننده‌ها، کورتیکواستروئیدهای موضعی و داروهای ضدالتهاب است.

دکتر امیر آذری فر

مدیرعامل کلینیک زیبایی آنیل، پزشک عمومی، فارغ التحصیل دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهران، دارای مدرک دوره زیبایی و کاسمتیک از کمپانی پرومو ایتالیا (از کشور ایتالیا)، دارای گواهینامه جهت انجام پروسیجرهای زیبایی، دارای 15 سال سابقه فعالیت حرفه ای در زمینه زیبایی، دارای مجوز پزشکی در تهران (شماره نظام پزشکی: 114723)، نماینده انحصاری کمپانی پرومو ایتالیا در ایران